بورس، در اصطلاح علم اقتصاد، مکاني است که کار قيمت گذاري و خريد و فروش کالا و اوراق بهادار در آن انجام مي‌گيرد و به دو نوع بورس کالا و بورس اوراق بهادار است. بورس ايران درسال ۱۳۴۶ راه‌اندازي شد. بورس اوراق بهادار يک بازار متشکل سرمايه است که در آن سهام شرکتهاي خصوصي ودولتي طبق قانون خاصي خريد وفروش مي‌شود واز سويي محلي براي جمع آوري پس انداز ونقدينگي بخش خصوصي به منظور انجام پروژه‌هاي سرمايه گذاري بلند مدت است و مرجعي است براي مردم که وجوه مازاد خود رابراي سرمايه گذاري در شرکت ها به کار انداخته و از سود آن به برخوردار شوند.

تعریف بورس اوراق بهادار

بازار متشکل و رسمی است که در آن خرید و فروش سهام شرکتها یا اوراق قرضه دولتی یا خصوصی تحت ضوابط معین انجام می شود. مشخصه مهم آن حمایت قانونی از صاحبان پس اندازها یا سرمایه های راکد است.
بورس مرجع رسمی و مطمئنی است برای جذب سرمایه افراد و بخش های خصوصی به منظور تأمین مالی پروژه های سرمایه گذاری بلند مدت.
در بازرگانی داخلی ایران اصطلاح بورس به بازارهای اختصاصی کالاهای سرمایه ای، واسطه ای یا مصرفی اطلاق می گردد که در یک محدوده جغرافیایی واقع شده و تعدا زیادی از عناصرعمده فروشی و خرده فروشی آن کالای خاص را دارند مانند بورس فرش در بازار تهران، بورس آهن و...
بورس اوراق بهادار مکانی است اماده و در دسترس برای کسانی که می خوا هند اوراق بهادار بخرند و بفروشند.بزرگترین ویژگی بورس منفعت آن برای کل جامعه است مضافاً بر اینکه از شیوه های سازمان یافته ای برای معامله در اوراق بهادار تبعیت می کند که تعداد بدیلهای سرمایه گذاری در دسترس رابرای افراد علاقه مند،افزایش می دهد. این ویژگی ،کل موجودیهای پولی را برای تأمین مالی واحدهای تولیدی فراهم ساخته و در اختیار آنان قرار میدهد.
بازار اوراق بهادار جایی است که با حاصل زحمات و دسترنج سال های متمادی افراد مختلف اعم از بازنشسته ، شاغل ، سرمایه داران بزرگ و کوچک سروکار دارد . مردم باید به مقررات حاکم بر بورس و مجریان و دست اندرکاران اداره بورس اعتماد داشته باشند تا با خاطری اسوده به پای تابلوهای بورس حاضر شوند و حاصل زحمات خود را در معرض مبادله و دادوستد قرار داهند و انرا با چند برگ سهم معاوضه کنند به امید اینکه منافع معقولی را بدست اورند و با ان گذران زندگی نمایند .
بورس اوراق بهادار که در واقع قلب تپنده این نظام است ، همین خوی و خصلت را متجلی می سازد . فریاد و هیاهو و تنش و حرکات تند و شتاب الود کارگذاران و معامله گران در بورس به منظور کسب درامد بی اندازه از ویژگی های این قلب ملتهب است .
از انجا که معامله در بورس نیازمند دانش خاص خود است لذا ضرورت دارد که سرمایه گذاران اصول اولیه سرمایه گذاری در بورس را بدانند و یقین داشته باشند که در فرایندی که از دانش ویژه و اگاهی های تخصصی بالایی برخوردار است نمیتوان نا اگاهانه وارد و مطابق دلخواه از ان بهره جست و امور را بر وفق مراد تدبیر کرد .
واژه بورس از نام خانوادگي شخصي در شهر بروژ، بلژيک به نام واندر بورس بر گرفته شده که صرافان شهر در مقابل خانه او جمع مي‌شدند و به دادو ستد کالا و پول واوراق بهادار مي‌پرداختند.
بورس اوراق بهادار تهران از پانزدهم بهمن ماه ۱۳۴۶، فعاليت خود را با پذيرش سهام بانک توسعه صنعتي و معدني ايران به عنوان بزرگترين مجتمع واحدهاي توليدي و اقتصادي آن زمان و سپس سهام شرکت نفت پارس، اوراق قرضه دولتي، اسناد خزانه و اوراق قرضه عباس‌آباد به طور رسمي آغاز کرد. در آن زمان برقراري معافيت‌هاي مالياتي براي شرکت‌ها و مؤسسات پذيرفته شده در بورس، عامل مهمي در تشويق شرکت‌ها به عرضه سهام خود در بورس اوراق بهادار تهران بود. حجم معاملات در بورس اوراق بهادار تهران تا سال ۱۳۵۷ به دليل تبعيت از افزايش آهنگ رشد محصول ناخالص داخلي و ارزش افزوده حاصل در بخش صنعت و همچنين به دليل پذيرش و دادوستد اوراق قرضه، از ۸۳ ميليارد ريال به ۱۵۰ ميليارد ريال افزايش يافت. طي پانزده سال فعاليت آغازين بورس، در مجموع سهام ۱۰۵ شرکت در بورس پذيرفته شد.
فکر اصلي ايجاد بورس اوراق بهادار در ايران، به سال ۱۳۱۵ برمي‌گردد. در اين سال، يک کارشناس هلندي و يک کارشناس بلژيکي به‌منظور بررسي و اقدام در مورد تهيه و تنظيم مقررات قانوني به ايران آمدند؛ اما مطالعات آن دو، با آغاز جنگ جهاني دوم متوقف شد. در سال ۱۳۳۳، ماموريت تشکيل بورس اوراق بهادار به اتاق بازرگاني و صنايع و معادن، بانک مرکزي و وزارت بازرگاني وقت محول شد. اين گروه، پس از ۱۲ سال تحقيق و بررسي، در سال ۱۳۴۵ قانون و مقررات تشکيل بورس اوراق بهادار تهران را تهيه کردند. لايحه تشکيل بورس اوراق بهادار تهران در ارديبهشت‌ماه سال ۱۳۴۵ در مجلس شوراي ملي تصويب شد.
تاریخچه بورس اوراق بهادار:
اولین شرکت سهامی دنیا در روسیه و به نام ( MOSEOVIE) (۱۵۵۳م) به ثبت رسید.کمپانی هند شرقی یکی از معروفترین شرکتهای سهامی آن روزگار است. واژه بورس از نام شخصی به نام " واندر بورس " اخذ شده است که در قرن ۱۵ م در بروژ بلژیک می زیسته و صرافان شهر در مقابل خانه او گرد آمده و به داد و ستد کالا و پول می پرداختند. نخستین بورس دنیا در سال ۱۴۶۰ م در ANVERS بلژیک ایجاد گشت. سالها بعد بورسهای لندن و نیویورک راه اندازی شد.